Jóanis Nielsen
Hagstovan:
Brúkaraprístalið vísir prísgongdina á vørum og tænastum, sum eru partur av nýtsluni hjá húsarhaldunum í Føroyum. Sostatt er brúkaraprístalið eitt mát fyri inflatiónina í Føroyum. Nýggjasta uppgerðin er fyri august í ár.
Prísvøksturin hevur verið støðugur seinasta árið, og nú hækka prísirnir við lægri ferð, enn teir hava gjørt í meira enn trý ár. Vit skulu aftur til februar 2021 fyri at síggja ein lakari prísvøkstur.
Prísirnir á mati ávirka prísvøksturin mest
Brúkaraprístalið er yvirskipað sett saman av 12 vøru- og tænastubólkum. Av teimum 12 høvuðsbólkunum í brúkaraprístalinum telja 'matur og drykkjuvørur' mest í samlaðu nýtsluni hjá einum miðal føroyskum húsarhaldi. Tað eru eisini prísirnir á mati, sum geva størst íkast til prísvøksturin.
Prísirnir á 'klædnavørum og fótbúnaði' eru lækkaðir 3,5 prosent seinasta árið. Somuleiðis eru prísirnir á 'frítíð og mentan' lækkaðir seinasta árið. Prísurin á 'húsbúnaði og húshaldsútgerð' stendur í stað.
Brúkaraprístalið skift á 12 høvuðsbólkar
aug 2023 – aug 2024
| august | munur | |||
|---|---|---|---|---|
| 2023 | 2024 | vísital | % | |
| Brúkaraprístalið | 140,9 | 143,3 | 2,4 | 1,7 |
| 01 Matur og drykkjuvørur | 157,9 | 164,6 | 6,7 | 4,2 |
| 02 Rúsdrekka og tubbak | 159,3 | 163,5 | 4,2 | 2,6 |
| 03 Klædnavørur og fótbúnaður | 107,8 | 104,0 | -3,8 | -3,5 |
| 04 Býli | 148,9 | 153,7 | 4,8 | 3,2 |
| 05 Húsbúnaður og húshaldsútgerð | 106,1 | 106,0 | -0,1 | -0,1 |
| 06 Heilsa | 124,1 | 127,3 | 3,2 | 2,6 |
| 07 Flutningur | 149,1 | 152,2 | 3,1 | 2,1 |
| 08 Samskifti | 93,1 | 93,5 | 0,4 | 0,5 |
| 09 Frítíð og mentan | 124,4 | 121,6 | -2,8 | -2,3 |
| 10 Útbúgving | 128,9 | 129,5 | 0,6 | 0,5 |
| 11 Hotel og matveitarar | 169,7 | 178,7 | 9,0 | 5,3 |
| 12 Ymiskar vørur og tænastur | 155,9 | 156,8 | 1,0 | 0,6 |
Kelda:Hagstova Føroya
Matvørurnar dýrka framvegis
Matvøruprísirnir hækka framvegis. Prísirnir á mati og drykkjuvørum eru hækkaðir stívliga fýra prosent í august 2024 samanborið við sama mánað árið fyri.
Tá hugt verður nærri at hvørjar mat- og drykkjuvørur, ið hava verið fyri prísvøkstri seinasta árið, sæst, at tað serliga eru matvørur, ið eru dýrari. Prísvøksturin á mati er 4,5 prosent. Tað er serliga prísurin á kjøti, sum er hækkaður — vøksturin er góð 11 prosent. Av kjøtvørum er tað lambskjøt, sum er dýrkað mest. Prísirnir á fiski eru somuleiðis hækkaðir.
Prísvøksturin á øðrum matvørum sum mjólk, osti, egg, frukt og øðrum matvørum hevur verið støðugur og minni enn tvey prosent seinasta árið.
Vísital og prísbroyting á mati og drykkjuvørum
aug 2023 – aug 2024
| august | munur | |||
|---|---|---|---|---|
| 2023 | 2024 | vísital | % | |
| 01 Matur og drykkjuvørur | 157,9 | 164,6 | 6,7 | 4,2 |
| 01.1 Matur | 158,3 | 165,5 | 7,2 | 4,5 |
| 01.1.1 breyð og kornvørur | 174,7 | 178,4 | 3,7 | 2,1 |
| 01.1.2 kjøt | 160,2 | 178,4 | 18,2 | 11,3 |
| 01.1.3 fiskur | 148,4 | 156,4 | 8,0 | 5,4 |
| 01.1.4 mjólk, ostur og egg | 158,9 | 160,7 | 1,8 | 1,1 |
| 01.1.5 oljur og fitievni | 218,0 | 222,9 | 5,0 | 2,3 |
| 01.1.6 frukt | 136,9 | 139,1 | 2,1 | 1,6 |
| 01.1.7 grønmeti | 154,4 | 159,8 | 5,4 | 3,5 |
| 01.1.8 sukur, sjokoláta, góðgæti o.l. | 147,9 | 156,2 | 8,3 | 5,6 |
| 01.1.9 aðrar matvørur | 135,2 | 137,0 | 1,8 | 1,3 |
| 01.2 Drykkjuvørur | 154,3 | 156,4 | 2,1 | 1,4 |
| 01.2.1 kaffi, te og kakao | 142,0 | 135,8 | -6,2 | -4,4 |
| 01.2.2 sodavatn, saft og vatn | 157,2 | 163,9 | 6,6 | 4,2 |
Kelda:Hagstova Føroya
Tað eru ikki allar mat- og drykkjuvørur, ið hava havt prísvøkstur seinasta árið. Kaffi er bíligari nú enn í august í 2023.
Býlistreiðslurnar hækka við minni ferð
Prísirnir á nýtsluni hjá húsarhaldunum til býli eru í miðal hækkaðir góð trý prosent frá august í 2023 til august í 2024. Hóast føroysku bankarnir hava lækkað útlánsrenturnar á sumri 2024, so hava húsarhaldini rindað meira til býli enn í august 2023. Rentuútreiðslurnar ávirka tó prístalið minni hesaferð enn til undanfarnu uppgerðirnar seinasta hálvaannað árið. Miðalprísurin á olju, ið fer til upphiting av býli, er lækkaður 7,5 prosent seinasta árið, og togar prísvøksturin niður.
El- og fjarhitaprísurin hækkaði í januar í 2024. Prísirnir eru sostatt hægri í august í 2024, enn teir vóru sama mánað í fjør.
Vísital og prísbroyting fyri býli
aug 2023 – aug 2024
| august | munur | |||
|---|---|---|---|---|
| 2023 | 2024 | vísital | % | |
| 04 Býli | 148,9 | 153,7 | 4,8 | 3,2 |
| 04.1 Húsaleiga | 337,5 | 338,0 | 0,5 | 0,1 |
| 04.2 Sethús, rentuútreiðslur | 69,7 | 83,1 | 13,4 | 19,3 |
| 04.3 Viðlíkahald av bústaði | 156,6 | 158,6 | 2,0 | 1,3 |
| 04.5 Ravmagn og hiti | 204,2 | 198,5 | -5,8 | -2,8 |
| 04.5.1 ravmagn | 155,5 | 159,5 | 4,0 | 2,6 |
| 04.5.3 brenniolja | 251,5 | 232,8 | -18,8 | -7,5 |
| 04.5.5 fjarhiti | 143,9 | 156,1 | 12,2 | 8,5 |
Miðalprísvøksturin fyri ES-lond er 2,4 prosent
Árligi prísvøksturin í Føroyum er lakari enn miðalprísvøksturin fyri ES-lond, sum er 2,4 prosent. Prísvøksturin í Danmark í august var enn lakari — 1,4 prosent. Størsti prísvøksturin er í Íslandi, har hann er 6,0 prosent. Í Svøríki er prísvøksturin 1,9 prosent og Noregi 2,6 prosent. Lægstur er prísvøksturin í Finnlandi, hann er 1,2 prosent.
Í hesi samanberingini skal leggjast upp fyri, at brúkaraprístalið fyri ES-londini er gjørt við støði í evropeiska harmoniseraða brúkaraindeksinum HICP, sum merkir, at prísbroytingar fyri húsaleigu ikki eru við.