Tíðindaskriv viðv kunngerð um innflutningini av hundum v.m.

 Seyðahundur: menning og kapping uttanlands 

Í mong ár hava føroyingar kappast við seyðahundi uttanlands. Hetta hevur borið við sær, atføroyingar hava fingið eina altjóða ítróttargrein afturat, at seyðahundar verða betur vandir ogduga betur á fjalli, at tað kann gerast livibreyð framíhjá hjá onkrum, og at áhugin sum heild ervaksin. Føroyingar hava erpnir kappast sum føroyingar undir føroyskum flaggi. Vit vóna, atlandsstýrið ikki fer at forða hesi menning við nýggju kunngerð síni undir Umhvørvis- ogvinnumálaráðnum, kunngerð um at innflyta hundar, kettur og gitnaðarevni, ella nakrari aðrariløggávu. 

Í manna minni hevur hundur verið nýttur av bóndum her á landi. Í gomlum døgum vóru tveyhundasløg, ella tvey arbeiði, teir blivu brúktir til. Eitt varð nevnt aktingarhundur. Hesinhundur tók sær av at reka seyð av innangarðsbønum. Hin hundurin, sum serstakliga er kendurí Sandoy, varð nevndur samlingarhundur. Hesin hundur varð brúktur at venja seyðafylgið athalda saman, so tað varð verandi saman eisini tá maður og hundur vóru farnir frá aftur. Eisinisæst á gomlum málningum av seyðarakstri, at hundur ofta er málaður á. Seinastu árini hevurhesin hundur ment seg nógv. Nú verða heitini aktingarhundur og samlingarhundur ikki brúktmeir, men heldur kappingarhundur ella fjallhundur. Fyrstu border collie-hundarnir komu tilFøroya við endan á 1930-árunum, verður hildið. Border collie-hundarnir hava ein annanrakstrarhátt enn flestallir aðrir rakstrarhundar. Frá tríatiárunum til nítiárini visti einginreiðiliga, hvussu ein skuldi venja slíkan hund. Men mangar søgur eru um úrmælingshundar,ið dugdu serstakliga væl á fjalli. 

Mitt í nítiárunum fóru føroyingar uttanlands at fáa sær vitan um at venja border collie-hundar.Teir hugdu at kappingum og øðrum. Í 1995 bleiv Føroya seyðahundafelag stovnað. Longu íár 2000 fóru føroyingar uttanlands at kappast. Síðan tá hava vit ment okkum nógv.Føroyingar kappast alsamt meira og meira og klára seg betur enn nakrantíð áður. Vit liggja ítoppinum, serstakliga í Evropa. 

Føroyskir bøndur hava stórt gagn av væl vandu seyðahundunum. Eisini gagnar teimum góðaalingin, ið fer fram av kappingum. Á kappingum verður besti hundurin funnin, og hann ernógv eftirspurdur at ala við. Á henda hátt er tað altíð gott og nýtt blóð í hvølpum, ið verðalagdir undan føroyameistarum ella hundum, ið vinna ella klára seg væl á kapping uttanlands. 

Í 2019 bað ÍSF Føroya seyðahundafelag um at blíva eitt samband. Tað hevur síðani broyttnavn til Seyðahundasamband Føroya, og undir hesum felag eru seks feløg: Suðurstreymoyarseyðahundafelag, Eysturoyar seyðahundafelag, Norðoyar seyðahundafelag, Vágaseyðahundafelag, Sandoyar seyðahundafelag og Sundalags seyðahundafelag. Hundrað ogfjøruti limir eru í øllum seyðahundafeløgunum. Her eru teir óteljandi bøndurnir, ið eisini havaseyðahund, ikki taldir við. 

Sum sagt hava føroyginar kappast á uttanlandsseyðahundakappingum síðan ár 2000, og síðantá er dugnaskapurin á hundavenjing í Føroyum rokin uppeftir. Fyri at nevna nøkur avbrøgdunum, kann nevnast Continental Sheepdog Championship í 2017 í Evropa, tá føroyskaliðið samanlagt varð nummar tvey av øllum hinum 18 londunum. Ikki eru greinarnar mangar,sum føroyingar klára seg væl í, og har teir veruliga klára at kappast við útheimin. Í altjóða høpi kunnu dygdir føroyinga at reka seyð við hundi metast við talv og innandura rógving.Tískil er tað ógvuliga harmiligt, um støðið verður tikið undan hesi grein, so bara fáar greinarverða eftir, sum føroyingar klára seg væl í. 

Omanfyri sæst kort av londunum, sum vóru við í EM í rakstri við seyðahundi í 2019. Teirramillum eru Føroyar. Føroyingar verða ikki gloymdir ella fjaldir í seyðahundahøpi. 

Seinni í ár verða fýra luttakarar sendir til EM í Sveits, og í 2021 verður HM í Onglandi. Hesirluttakarar hava vant hart og vunnið sær rættin at fara á altjóða kappingar av at vinnaundankappingar her í Føroyum. Tí er eisini óheppið, at tað í løtuni er óvist, hvørt Føroyarkunnu taka lut. 

Fyri at taka lut í føroyameistaraskapinum má hundurin vera skrásettur í ættarbók hjá Altjóðaseyðahundasambandi, á enskum International Sheep Dog Society (ISDS). ??ttarbókin rekirhundsins ætt. Fyri at kunna skráseta ein hund, skal hundurin lúka ymsar kanningar. Táhundurin skal uttanlands at umboða landið, skal hundurin koppsetast fyri nógv ymist, hettafyri at fáa hundin trygt á staðið, so hundurin ikki smittar aðrar hundar í kappingini ella táhann kemur heimaftur. Djóralæknar varða av, at bara teir hundar, sum lúka krøvini og havasíni pappír í lagi, sleppa at taka lut. Um ein kemur við einum hundi, ið ikki er frískur, sleppurviðkomandi ikki at taka lut í kappingini. Tískil er tað ógvuliga umráðandi, at hundaeigarinrøktar hundin væl. Góðir seyðahundar eru ógvuliga nógv verdir, og verður teimum tískilansað sum eftir reyðargull. Tá kappast verður, verður tað undir føroyskum flaggi. Hetta kannnæstan kallast ein tjóðarítróttargrein. Tað er ikki altíð, at føroyingar sleppa at flagga viðføroyskum flaggi í altjóða kappingum.Heimild:https://www.continental2019.de/en/championship/the-countries 

Undirritaði hevur sjálvur verið uttanlands í hálvt ár at búgva seg út at venja seyðahund hjámargfalda seyðahundameistaranum, bretska Kevin Evans í Wales, umframt at venjaseyðahundar í óteljandi tímar. Fer ikki at bera til at ferðast við seyðahundi til kappingar,verður alt hetta til fánýtis. 

Samanumtikið er vist, at allir bøndur fara at missa nógv, um eingin føroyingur kann kappastuttanlands. Tað er ikki nóg mikið at kappast innahýsis í Føroyum. Um alt verður avlæst,minkar áhugin fyri at venja ein seyðahund væl, og tá minkar vitanin um seyðahundavenjingeisini so við og við. Saman við venjingardugnaskapinum fer seyðahundaalingin eisini. Verðurongin kapping, fer hugurin í Føroyum at ala besta hundin í landinum, Evropa ella heiminumeisini. Ein væl aldur hundur hevur størstan møguleika at vinna