Johan Joensen setti Jóansøkuna 2021

 Jóansøka 2021- setan

Góðu tvørafólk, góðusuðuroyingar, góðu jóansøkugestir. Tað er mær ein sannur heiður at sleppa atseta jóansøkuna í ár.

Í einari yrking tekurskaldið Poul F soleiðis til:

Føroyar , mín móðir,títt signaða navn í hjartanum rúnarrist stendur, títt sorgblíða bros, títtmjørkaloft dró tín son sjálvt við sólgyltu strendur

Um tú var alt bjart,sum eg hugsa mær kann, ein blóma frá paradís strondum, ein perla mót øllum íheiminum var, ja valdaði ríkjum og londum.

Tá kvað eg tær kanskaeitt stoltari lag, eitt kvæði av brimdun og toru, men kundi ei elska teg hægrienn nú, mítt friðlýsta heim móti norði

Tvøroyri, eg var einav teimum, sum blaðungur fór út um landoddarnar at nema mær útbúgving, og eftirnøkur ár vendi eg aftur higar at arbeiða í skúlanum, heili 42 ár og tey 27 ískúlaleiðsluni. Tað hevur verið mær ein gleði at vera við til at lyftaskúlaskapin her á staðnum upp á eitt nútíðarstøði, og tað hava verið so mong góðár saman við børnunum og teimum ungu, ásannar man nú, meðan man ofta situr oghevur ov mikið av tíð til at hugsa um teir dagarnar, ið vóru.

Mær rennur í hugafyrstu jóansøkuna, tá ið man sum útiseti kom heimaftur. Tað var í 1967, ogTB-húsið úti á Sevmýri varð tikið í brúk fyri fyrstu ferð, og kom TB-húsið atverða eitt savningarstað fyri ungdómin tey næstu 40 árini.  Okur vóru so nógvir suðuroyingar, ið komuheim í feriu tá, at okur mannaðu lið at spæla ímóti fyrstaliði hjá TB undirnavninum ÍF-Føroyar. Tað var ein góður dystur, og TB vann 3-2. Mangan havi egpeikað á steypið í skápinum í TB-húsinum og sagt við dreingirnar, at hatta havieg tapt, men teir skiltu ikki rættiliga samanhangin.

 Jóansøkan erikki bara ein stevna, men hon er ein altjóða hásummarstevna, sum er til at hátíðarhalda Jóhannes doyparan,sum nevndur á enskum John the Baptist, á donskum Johannes Døberen og áføroyskum Jóhannes doyparin. Men í Danmark er taðblivið til Skt Hans og í Føroyum  jóansøka.Hans og Jóan eru bæði nøvn, ið eru komin av Johannes, sum var júst hálvt ár eldrienn Jesus, og tí er jóansøkudagur 24. juni.

Aldargamla ólavsøkan varð hildin í Havn, og har varLøgtingið, og tað at fara til Havnar ta einu ferðina um árið var tí gomulsiðvenja. Man steðgaði so í nakrar dagar, og  tað er klárt, at teir dagarnar var sannur veitslurómur.

Fyri gott hundrað árum síðani troyttaðust reiðararnirher suðuri av hesum, tí tað var hásesong fyri fiskaturking, og so varð skipaðfyri ólavsøku her á Tvøroyri í 1923, men bara  2 ár seinni, í 1925, varð stevnan flutt tilhásummarsdagin 24. juni og so av praktiskum grundum aftur seinni til nærmastavikuskiftið við 24.

 ??lavsøkan er einnorsk hátíð, men verður ikki hildin aðrastaðni enn í Havn og í einstøkum pørtumav Noregi. Jóansøka er hinvegin eitt globalt fyribrigdi, ein altjóða hátíð íkristna heiminum.

Umhetta er tilvild ella tilvitað, at teir her hava valt at halda jóansøku, eróvist. Men fara okur gott hundrað ár afturí tíðina, so var Tvøroyri tað plássiðí Føroyum, ið var tættast knýtt til grannalondini og suðureuropa viðhandilssambondum, farma- og ferðafólkaflutningi, og ávirkanin uttaneftir vartýðulig ??? og her kann man tosa um globalisering, langt áðrenn hetta kom upp ámóta.

Í dag er heimurin einalheims bygd, ein global bygd, og øll vita alt um alt og síggja alt báði úti ogheima. Heimurin hongur saman á ein annan hátt, og okur eru ein partur av honum.Okur kunnu velja at avbyrgja okum, ella okur kunnu velja tann opnasamarbeiðsvegin, og hesin man vera tann hollasti, tí ikki ber til at eksisterasum eitt pinkufólk, ein ministatur. Okur eru bundin av samhandli og samstarvivið onnur, og tað ber ikki til at sleppa hesum niður við borðinum. Okur eiga eisiniat verða opin og gestablíð og fús til at rætta eina hond at hjálpa sjálvtburturi í fjarskotnum londum, annars enda okur sum eitt fátækt fólk mitt í okramateriellu vælferð.

Mentan og hugburðureru virkin, dynamisk, fyribrigdi og yvirliva bara av ágangi og ávirkan, ogbyrgir ein mentan seg inni, so fúnar hon og doyr burt so líðandi. Bara við atmenna, bøta um og endurnýggja tað eyðkenda føroyska, so varðveita okur okum sumserstøk tjóð, sum føroyingar

 Í ítrótti ginguokur undan, og TB varð stovnað í 1892 og Froðbiar Sóknar Róðrarfelag í 1934, ogfyrsti báturin til kappróður burturav, Suðuroyingur, varð smíðaður í 1933. Hanner til enn.

Ájóansøku er kappróðurin ein fastur og siðbundin táttur, og í dag er at fegnastum, at ungdómurin her spennir seg út, og klárar seg heilt gott. Tað er eisinigleðiligt at hoyra um tær stóru og forvitnisligu ætlanirnar, ið nú eru lagdartil rættis til tess at skapa góðar, innbjóðandi og kveikjandi karmar umkappróðurin, og vónandi tekur ungdómurin ímóti hesum við dirvi og áræði og ferat vinna sær glæsilig úrslit.

Atbrenna bál á miðsumri er væl eldri enn kristindómurin, og kristna høgtíðin varðbara løgd oman á gomlu heidnu hátíðina á hásumri, og fylgdu fleiri gamlir siðirvið, m. a. jóansøkubálið.

Eldurinvarð hildin at verja ímóti óndum kreftum, bæði menniskjaligum og nátturskaptum,og aðrastaðni í Europa ??? ikki í Føroyum ??? er tað komið fyri, at fólk, serligakvinnur, vórðu dømdar fyri gand og bornar á m.a. jóansøkubálið. Samanborið viðrestina av Europa hava Føroyar ikki eina so myrka miðøld, og tær stóruheksaforfylgingarnar, sum fóru fram í Europa og hava verið ein skammblettur ákatólsku kirkjuni líka síðani, komu ongantíð til Føroya.

Jóansøkaner gleðisstevnan burturav, tí tá fáa skúlarnir frí, og pisurnar eru klaktar,umframt, at nógvar aðrar útbúgvingar enda sínar próvtøkur.

Taðhevur verið siðvenja, at ungdómurin tysur á jóansøku at halda sær á gleimi ogat feira endaligu próvtøkurnar. Tó hevur ein ávísur tónleikafestivalur líkasumtikið eitt  sindur burtur av fólkinum, iðnatúrliga átti at farið á jóansøku, og er hetta spell. Tað er kanska yvirdriviðat siga, at festivalarnir yvirskugga summarstevnurnar. Vist er tað, at Voxbotnhevur ikki verið góður fyri jóansøkuna, men í ár er kortini eingin kappinghaðani.

Núí summar fyri 52 árum síðani setti fyrsta menniskjað fótin á mánan, og okur sóufyrstu ferð myndir av jørðini í frástøðu. Tað sló ein, hvussu ómetaliga vøkurhon er og eisini so skroypilig og viðbrekin.

Somuleiðishava okur hetta seinasta árið fingið áminning um, hvussu skroypiligarlívsumstøðurnar eru, um okur ikki ansa væl eftir og eru á varðhaldi. Okur havaverið tvungin í einsemi og frástøðu, men okur eru skapt til felagsskap og atvera um hvønn annan, og tí skulu okur halda jóansøku, stevnuna fyri ljósinumvið gleði í hjørtunum í felagsskapi um alheimin, um friðin, um okra felags søguog um søgurnar, ið verða skaptar og útlivaðar hesa jóansøkuna.

KarstenHoydal sigur í einari av sínum yrkingum:

Foná ferð í mold eitt stokkut bragd funnust vit, og alt var ljóst og eldað,geislaði min sál sum tinna í sól, innan í mær sungu hav og kelda

Viðhesum orðum lýsi eg jóansøkuna 2021 at verða setta.

Góðajóansøku!